Psorijaza je često autoimuno, hronično, recidivirajuće oboljenje koje se manifestuje jasno ograničenim crvenim pečatima, prekrivenim srebrno-belim skvamama. Promene se mogu javiti na bilo kojim delovima kože, veoma malih promera pa sve do generalizovanih oblika.
Psorijaza ima faze sa poboljšanjima, kada dolazi do povlačenja promena i faze sa pogoršanjima.
Iako su danas dostupni brojni modaliteti lečenja, oboleli od psorijaze najčešće imaju problem društvene prirode zbog izgleda kože

Koji su uzroci nastanka psorijaze?

Psorijaza je bolest sa jasnom genetskom predispozicijom, ali tip nasleđivanja nije još uvek u potpunosti razjašnjen. Najčešći provocirajući faktori koji mogu pokrenuti nasledni mehanizam su: psihološki stres, virusne i bakterijske infekcije, hiruške intervencije, neki lekovi kao npr betablokatori i antimalarici. Mehaničke povrede, alkohol, pušenje takođe spadaju u okidače oboljenja.
Psorijaza je autoimuni zapaljenski proces kod koga dolazi do desetostruko ubrzanog rasta bazalnih ćelija kože, ćelije se prekomerno nakupljaju u površnim slojevima. Obrazuju se jasno ograničene crvene površine, a u dubljim slojevima kože se nakupljaju T limfociti koji podstiču dalje zapaljenje.

Skin - Atopic dermatitis — eczema atopic dermatitis symptom skin texture

Kada se psorijaza najčešće javlja?

Psorijaza se može pojaviti u bilo kom životnom dobu, češća je oko 30. godine i posle 50. godine života. U nastanku psorijaze učestvuju nasledni i faktori sredine, ali još uvek nije dokazan specifični genski nedostatak. Verovatnoća da dete jednog roditelja sa psorijazom oboli iznosi 20%, ukoliko su oba roditelja obolela je 50%. Jedna trećina obolelih pacijenata može imati probleme sa zglobovima – artritis.

Kako se psorijaza manifestuje?

Klasična plak Psorijaza (Psoriasis vulgaris) je najćešći oblik psorijaze, javlja se kod oko 80% obolelih. Promene su u vidu jasno ograničenih promena tamno-crvene boje, koje su prekrivene srebrno-beličastim skvamama.
Karakteristična mesta pojave su kolena, laktovi, poglavina ali i lumbalani predeo. Izgled promena može biti različit, okrugao nalik novčićima, prstenasti, ili nalik geografskoj karti. Težina kliničke slike zavisi od zahvaćene površine kože: laki oblik – manje od 3% kože, umereno teški oblik od 3-10% i teška psorijaza sa zahvaćenošću većem od 10%.

Osim ovog klasičnog-plak oblika psorijaze mogu se javiti drugačije forme:
* Gutatna psorijaza (Psoriasis guttata) se karakteriše manjim lezijama nalik crvenim kapljicama na trupu i ekstremitetima. Najčešće se javlja iznenada kod mlađih osoba posle streptokokne infekcije grla, gripa ili morbila. Odlično reaguje na terapiju.
* Eritridermična psorijaza (Psoriasis erythrodermica) je najteža forma oboljenja koja zahvata kožu čitavog tela, lica i nokte. Postoji crvenilo i otok kože, ljuspanje, povišena telesna temperatura i loše opšte stanje koje zahteva hitnu hospitalizaciju pacijenta.
* Pustulozna psorijaza (Psoriasis pustulosa) se javlja u vidu sterilnih belih gnojnih plikova na crvenoj osnovi, najčešće na šakama i stopalima. Postoji i generalizovana forma pustulozne psorijaze koja je veoma teška i zahvata čitavu kožu.*
Inverzna psorijaza (Psoriasis inversa) zahvata pregibne površine kože: prepone, pazuhe, nabore trbuha, ispod dojki. Promene su jarko crvene boje sjajne glatke površine, bez skvama.
* Psorijaza noktiju se javlja kod 30-50% obolelih od psorijaze, u vidu tačkastih udubljenja na noktima, uljanih mrlja, zadebljanja noktiju ili potpunog otpadanja nokatnih ploča.
* Psorijazni artritis se može javiti godinama pre pojave kožnih promena ili istovremeno sa njima. Zahvaćeni su najčešće mali zglobovi šaka ili zglobovi kuka i bedara.

Kako se leči psorijaza?

U zavisnosti od oblika psorijaze i procenta zahvaćene površine može se sprovoditi lokalna i sistemska terapija. Korišćenje emolijentnih i hidratantnih preparata kod psorijaze umanjuje skvame na površini i sprečava pucanje kože tako da se koristi kod svih vidova terapije.
Lokalna terapija obuhvata:
– kortikosteroidne kreme i masti koje dovode do brzog povlačenja zapaljenja, ali je njihova primena zbog neželjenih efekata ograničena. Za promene na poglavini kortikosteroidi mogu biti vidu gelova i losiona.
– lokalne retinoide – Tazaroten gel se koristi za klasičnu plak psorijazu, postignuti efekti se održavaju 12 nedelje po prestanku lečenja.
– kalciportiol – analog vitamina D smanjuje crvenilo i skvame, ali nedeljno ne bi trebalo naneti više od 100 g masti zbog rizika od hiperkalcijemije.
-imunomodulatori – inhibitori kalcineurina su naročito pogodni za lečenje promena na licu i pregibima.
-salicilna kiselina se koristi u preparatima 1-5% za telo i do 10% za poglavinu i dovodi do brze eliminacije skvama i zadebljanja kod psorijaze.

Sistemska terapija se primenjuje kod teških generalizovanih formi psorijaze:
– Retinoidi smanjuju ubrzanu produkciju ćelija kože kod psorijaze. Rezervisani su za pustuloznu i eritrodermicnu psorijazu. Imaju teratogeni efekat, kod žena se zabranjuje trudnoća 2 godine nakon prestanka uzimanja ovih lekova.
– Biološka terapija deluje na autoimuni proces u nastanku psorijaze. Sprovodi se po strogim protokolima, jednom mesečno kao potkožna injekcija, rezervisana je za teške oblike psorijaze.
– Ciklosporin je imunosupresiv koji umanjuje reagovanje imunog sistema, te i nastanak psorijatičnih promena. Može biti nefrotoksičan i povećava krvni pritisak.
– Metotreksat je citostatik koji se primenjuje kod psorijaznog artritisa.
– Fototerapija – PUVA je izlaganje kože specijalnim UVA aparatima, uz prethodno uzimanje fotoaktivnih supstanci koje pojačavaju njegovo dejstvo.