Herpes zoster je naziv za virusno oboljenje koje izaziva Varičela zoster virus. Varičela zoster virus se prenosi kapljičnim putem i primarna je infekcija, koja se obično razvija kod dece uzrasta do 15. godine života, poznata je pod nazivom varičela.
Oboljenje je obično blagog toka i prolazi u vidu početnih tegoba sa povišenom telesnom temperaturom, malaksalošću, konjuktivitisom, da bi se potom pojavili sitni mehurovi na trupu, glavi, proksimalnim, a zatim i krajnjim delovima ruku i nogu. Promene su praćene jakim osećajem svraba. Tokom vremena prelaze u kraste, koje nakon nekoliko dana otpadnu, ostavljajući blage udubljene ožiljke. Nakon primarne infekcije, Herpes zoster prelazi u spinalne ganglije i tu ostaje u latentnom, neaktivnom stanju tokom čitavog života.
Usled smanjenja imuniteta, što se dešava nakon jačeg emocionalnog stresa, intenzivnih fizičkih napora, upotrebe imunosupresivnih lekova ili prisustva malignih oboljenja, dolazi do aktivacije virusa, koji potom izaziva tipične promene na koži. Postoje slučajevi dece kod kojih se razvio herpes zoster nekoliko nedelja nakon primanja vakcine protiv varičele.
Kako prepoznati da osoba ima herpes zoster?
Pojavi kožnih promena obično prethode unilateralni intenzivni bolovi, tzv. prodromalne neuralgije na jednoj strani tela, najčešće u predelu međurebarnih prostora ili lumbalnog dela leđa. Bolovi mogu da budu toliko jaki da imitiraju napad bubrežnih kolika. Ponekad se javljaju i osećaji svraba, utrnulosti, povećane osetljivosti kože ili mravinjanja. Nakon nekoliko dana, na istom području pojavljuje se crvenilo sa/bez otoka uz grupisane manje ili veće mehurove.
Sadržaj mehurova tokom vremena potamni, a potom se formiraju hemoragične kraste, čijim otpadanjem zaostaju ožiljci.
Najčešća komplikacija Herpes zostera je postherpetična neuralgija, tj. upala živca, koja se manifestuje jakim bolom ili pečenjem, mravinjanjem ili utrnulošću zahvaćenog dela kože. Tegobe mogu da traju i do šest meseci nakon povlačenja kožnih promena i dosta su otporne na terapiju.
Ukoliko je infekcijom zahvaćena oftalmična grana trigeminalnog živca na glavi, razvija se tzv. herpes zosterophtalmicus koji može da dovede do keratitisa i očnih komplikacija. Pri zahvatanju ušnog živca razvija se nagluhost, bol u uhu, sa ili bez vrtoglavice.
Retko se viđa paraliza facijalnog živca.
Kako se postavlja dijagnoza?
Dijagnoza se obično postavlja na osnovu anamnestičkih podataka o toku bolesti i jednostrane lokalizacije tipičnih kožnih promena.
Od laboratorijskih testova mogu da se upotrebljavaju Tzankov preparat, PCR ili DFA (Direct fluorescent antibody).
Kako se leči Herpes?
Lečenje Herpes zostera podrazumeva upotrebu lokalnih i sistemskih lekova. U lečenju pored dermatologa, često sudeluju oftalmolozi i neurolozi. Optimalno je ukoliko se lečenje započne u roku od 72h od pojave kožnih promena.
U sistemskoj terapiji koriste se Aciklovir 800 mg /dan tokom 7 do 10 dana; Famciklovir 500 mg 3x dnevno tokom 7 dana ili Valaciklovir 1 g 3x dnevno tokom 7 dana.
Od lokalnih preparata preporučuje se upotreba antiseptika, sredstava za isušivanje mehurova, kao i antibiotskih masti u slučaju razvoja sekundarne bakterijske infekcije.
Težina oboljenja i učestalost komplikacija Herpes zostera se značajno povećavaju sa starenjem. Tako se više od polovine svih slučajeva javlja kod osoba starijih od 60 godina. Čak i bez teških komplikacija stariji pacijenti se mog suočiti sa gubitkom nezavisnosti zbog nemogućnosti obavljanja svakodnevnih zadataka. Najčešće komplikacija kod ovakvih pacijenata je postherpetična neuralgija koja predstavlja hroničan neuropatski bol nakon infekcije. Posledice su često i pojačana anksioznost, hroničan umor, poremećaj sna i teška depresija. Postherpetična neuralgija se može lečiti upotrebom niskih doza tricikličnih antidepresiva; antiepileptika – Gabapentin, Pregabalin; kratkotrajnim davanjem sistemskih kortikosteroida; upotrebom 8% Capsaicin flastera i/ili lokalnim anesteticima.
Reference: